Болаларга қарата зўравонликка қарши барча баробар курашиш вақти келди

3

Сўнгги воқеа шимолда 10-декабрь куни дарсга бораман деб чиқиб кетиб изсиз йўқолган 7 ёшдаги боланинг жонсиз танасини милиция дала майдонидан топган. Мазкур воқеадан икки кун аввал бозоркўрғонлик 7 ёшдаги қиз ҳоласининг калтагидан вафот этган. Қизнинг ота-онаси Россияга ишлагани кетиш олдидан уни холасига ташлаб кетган.

Статистик маълумотларга кўраҚирғизистонда сўнгги 4 йилда болаларга нисбатан зўравонлик 10 фоизга кўпайган. 2015 йили болаларга қарата куч ишлатиш бўйича 755 жиноий иш очилган бўлиб, унинг 570таси судга оширилди.

Мутаҳасисларга кўра, болалар ва ўсмирлар хаёти яқин қариндошлари иҳтиёрида бўлиб, ота-она меҳри ўрнига хўрлик кўришмоқда. Экспертлар бўлса болалар ҳуқуқини ҳимоя қилиш ҳақидаги қонун тўлиқ амалда қўлланилмаётгани уларни зўравонликларга дуч бўлишига сабаб бўлмоқмоқда деган фикрни қўллашмоқда.

Қирғизистонда 2015 йили 137 нафар ўсмир зўравонликка дучор бўлиб, 110та иш судга топширилган. Ҳуқуқ тартибот идоралари болаларга нисбатан зўравонлик фактларининг сони кўпайиб бораётганлигини таъкидлашади.

“Ўш шаҳри бўйича 2015-йилнинг 11 ойи оралиғида 15 ёшгача бўлган болаларга нисбатан амалга оширилган жинсий тажовузлардан 2 та ҳолат қайд этилди.

Ёш болаларнинг телефонини тўнаш, буюмларини тортиб олиш каби жиноятлар сони 57тага етди. Болалар иштирокида содир этилган жиноятлардан 71 иш рўйхатга олинди. Бу аввалги йилларга нисбатан албатта оз. Лекин бу сонларни янада қисқартириш керак. Бунинг учун ота-оналар, маҳалла ва мактаб бефарқ бўлмаслиги керак. Шундай ҳолатларга гувоҳ бўлиб қолганлар дарҳол милицияга ҳабар бериши керак.”, дейди  Ўш шаҳар ИИБнинг матбуот котибиЗамир Сидиқов.

Ўш шаҳридаги “Ак-Жүрок” кризис марказининг маълумотига кўра 2014 йилда 67 нафар ўсмир калтакланган. 2015 йилнинг 10 ойида эса зўравонликка дучор бўлган ўсмирларнинг сони 58га етган. Лекин мазкур сон биргина кризис марказига мурожаат қилганларнинг сони. Бу каби салбий кўринишларнинг кўпчилиги фош этилмай қолиб кетади дейди мутахасисислар.

“Йилдан йилга болаларга қарата зўравонликлар, куч қўлланиш, ҳўрлаш ҳамда камситишлар кўпаймоқда ва бу ҳеч кимга сир бўлмай қолди. Бизнинг “Ак журок” кризис марказимизга кўпинча зўравонликка учраган аёллар мурожаат қилишади. Биз бу аёллар ишини ўрганиб чиққанимизда биргина бу аёл эмас балким, унинг фарзандлари ҳам жабрланаётганига гувоҳ бўламиз. Шунинг учун, марказ қошида бир ойлик чақалоқдан 15 ёшгача бўлган ўсмирлар билан ишлаш бўлимини ташкил этганмиз.”, дейди “Ак-Жүрок” кризис марказининг директори Дарика Асилбекова.

Мутаҳассислар болаларга зўравонлик кўрсатган вазиятлар йилдан-йилга кўпайиб бораётганлиги ички ва ташқи муҳожирликнинг таъсиридан  деб сифат беришади. Сўнгги йилларда ўсмирлар яқин қариндошларининг қаровида қолиб, ота-онасининг мехрининг ўрнига калтакланишга дуч келишмоқда.

Юрист-эксперт Галина Байженова эса зўравонликлар кўпайишида масъул амалдорларни ўз иши устида ишламаётганлигида айблайди.

“Шаҳарлар мэриясида, туман хокимиятларида ва ҳатто қишлоқ хукуматлари идораларида “ғамҳўр назоратчи” деган гуруҳлар ташкил этилган. Аммо, уларнинг ҳеч бири маош олгани билан ўз вазифасини бажармаяпти. Мен буни уларнинг олдида ҳам, матбуотда ҳам очиқ айта оламан. Энг аввало бу гуруҳ ишлаши керак. Шунингдек жамоатчилик, ИИБ, ота- оналар барчамиз баробар, тиғиз ишлашсаккина зўравонликлар сонини озайтиришимиз мумкин.” дейди  юрист эксперт Галина Байженова.

Вице-премьер-министр Гүльмира Кудайбердиева мувофиқлаштириш кенгашида ҳудди шу фикрни айтди. Болаларнинг ҳуқуқларини химоя қилиш борасида белгиланган қонун, тегишли давлат органлари бор бўлсада ёш болалар билан боғлиқ мудҳиш воқеаларнинг бетиним рўйҳатга олиниши тегишли хизматлар зиммасидаги вазифасини яхши иш олиб бормаётганлигидан хабар беради. Шунинг учун 2016-йилдан бошлаб болалар ҳуқуқларини химоя қилиш бўйича ҳукуматнинг маҳсус вакили иш бошлади.

“Ота-она ва қариндошлар томонидан кўрсатилган зўравонликлар ҳавф туғдирмоқда. Давлат органлари олиб бораётган чора тадбирларни жиддий назоратга олувчи маҳсус ҳужжат ишлаб чиқиш зарур. Бу қадам давлат хизматларини халқ билан тиғиз боғланишига туртки бўлади. Шу билан бирга болалар ҳавфсизлигини таъминлаш учун ва зўравонликларга дуч келишининг олдини олишга яхши ҳисса қўшади деган умиддаман.”, деди ўз нутқида вице-премьер-министр Гүльмира Кудайбердиева.

Вице-премьер-министр декабр ойида ўтказилган кенгаш иштирокчиларига 2015-йил бошида давлат раҳбари  ҳукумат вакилларига болаларни зўравонликка дучор бўлишини бартараф қилиш ва олдини олиш бўйича маҳсус чораларни ишлаб чиқиш вазифасини топширганини эслатди ва бунда 2016-2017 йилларга қарата  болаларни турли зўравонликлардан ҳимоя қилиш чоралари режасини ташкил қилиб, уларни амалга ошириш йўллари муҳокама қилишини кераклиги таъкидланган.

Мақола БМТТД ва Финландия ташқи ишлар вазирлиги ҳамкорлигидаги «Қирғизистон Республикасида суд адолатидан фойдаланишни кенгайтириш” ва “Барқарор тинчликни таъминлаш мақсадида ҳуқуқ ҳамда адолат устуворлигини такомиллаштириш” лойиҳалари кўмагида тайёрланди.

Шавкат Умаров, Биз, 18.01.2016

Оставьте первый комментарий

Оставить комментарий

Ваш электронный адрес не будет опубликован.


*