«Улыбка» жамоатчилик жамғармаси раҳбари Элмира Умарова Бишкек ва Ўшдаги жазони ўташ маҳкамаларида ўтирган маҳбуслар Тимшин Степан ва Ливенцов Романга тегишли хужжатлар устида иш олиб бормоқда. Мақсади: бу иккала маҳбусни қонунга мувофиқ шартли равишда озодликка чиқариш. Бу йигитларнинг ота-онаси ва уй-жойи йўқ бўлиб, вояга етмаган пайтда бир Ўшда бири эса Бишкекдаги колонияга тушиб қолишган. Уларнинг туғилганлиги ҳақида гувоҳномасига эга бўлишига ўз хиссасини қўшган Элмира Ботировна ҳозир паспорт олиб бериш муаммоси билан олишмоқда.

“Бу йигитларнинг бири 19 ёшда иккинчиси эса 20га кирган. Ота-онасиз улғайган болалар меҳрибонлик уйидан бошпана топишган. Айрим сабабларга кўра, бу жойни ҳам ташлаб кетишиб, безори болаларга қўшилиб, жиноят оламига кириб қолшади. Бир неча йил аввал бизнинг жамғармамизнинг сайъи харакати билан уларга туғилганлиги ҳақида гувоҳнома олиб берган эдик. Ҳозир эса улар паспорт олиши керак. Биргина туғилганлиги ҳақидаги мавжуд гувоҳнома паспорт олишига ёрдам бера олмайди. Унинг учун яшаш манзили аниқ кўрсатилган рўйҳати (учети) бўлиши шарт. Рўйҳатда турмаган етим болаларни Бишкекда Алексей Петрошевский деган киши ижтимоий меҳмонхона ташкил этганидан ҳабар топиб, шу одамдан бу икки йигитни меҳмонхона рўйҳатига тиркаш илтимоси билан бориб келдим. Бу иш ҳам осонликча битмас экан. Мен учрашган бир қанча юристлар бу ишда кўмак кўрсатишагн ваъда беришди. Энди натижа яхши бўлишидан умид қилиб кутиб туришдан бошқа иложимиз йўқ”.  -дейди  «Улыбка» жамоатчилик жамғармаси раҳбари Элмира Умарова.

Етим болаларни паспорт билан таъминлаш бўйича керакли қонунлар ишлаб чиқиш фурсати келганин, қамоқ жазоси билан ёш ўсмирлар учун ижобий таъсир кўрсатмаслигин, аксинча у ёмон сифатга ўзгаришига сабаб бўлади дейди жамғарма раҳбари.

Фуқаронинг паспортга эга бўлиши қандай тартибда амалга оширилади деган савол билан Ўш шаҳар паспорт, виза ва рўйҳатга олиш бўлими бошлиғи Ринат Канатбекович Алиевга мурожаат қилдик.

19 ёшгача паспорт олмаганларнинг паспорт олиши бироз мураккаблашади

“Фуқаронинг паспортга эга бўлиши кўрсатилаган тартибда амалга оширилади. Қонунларимизда ҳар бир фуқаро 16 ёшга тўлгач паспорт олиш ҳуқуқига эга деб эътироф этилган.  Шу билан бирга фуқарога ҳақ-ҳуқуқдан ташқари шартли вазифалар ҳам юклатилган бўлиб, бу 16 ёшдан 19 ёшгача бўлган давр ичида паспорт бўлимига ота-онасининг паспорти нусҳаларини, суратлари, давлат тўлови ҳақидаги квитанция ва ОМСини олиб келиб, бемалаол паспорт олишга ҳуқуқли. Энди 19 ёшдан ўтиб кетган шахсларни иши бироз мураккаблашади. Энди улар биринчи паспорт бўлимларида тузилган фуқароликни аниқлаш комиссиясига мурожаат этишиб, чиндан ҳам Қирғизистон фуқароси эканлигини исботлаши учун қўшимча ҳужжатларни келтириши керак. Шундан кейингина 16 ёшдагилар учун белгиланган тартибдагидай паспорт бериш ишлари бошланади. Демоқчиманки, 19 ёшдан кейин паспорт олиш мураккаблашади. Шунинг учун ота-оналарга, паспорт олмай юрган йигит-қизларга ҳужжатларни эртароқ йиғишга ва паспортни ўз вақтида олишга чақираман.” -деди  Ринат Алиев.

Хар бир фуқаро у ким ва қаерда бўлишидан катъий назар паспорт олишга ҳақли

“Паспорт олиш ёшигача рўйҳатда бўлмаганлар, аниқроқ қилиб айтганда меҳрибонлик уйида улғайганлар ўша ўзи яшаган меҳрибонлик уйининг рўйҳатига туриб паспорт олишга ҳақли ва бунга қонун йўл беради. Рўйҳати бошқа шаҳарда бўлиб, Ўшга кўчиб келган бўлса-ю бу жойда учети бўлмаса, ёки вақтинча яшаётган еридагилар ўз учетига олмаётган бўлса, биз ўша манзилдаги ҳудудий кенгашларини огоҳлантириб, чиндан ҳам шу жойда яшашини аниқлаб олгач, ҳудудий кенгаш идорасининг манзилга рўйҳатга олиб бу фуқарони паспорт билан таъминлаймиз.

Қамоқхоналарда ўтирган шахсларга келсак, ўтган йили биз Ўш қамоқхонасида жазони ўтаётган 8 нафар маҳбус учун паспорт тайёрлаб бердик. Уларнинг ичида умрбод қамоқ жазосини олганлари ҳам бор эди. Лекин уларнинг паспорти қўлига берилмай, судланганлиги ҳақидаги шаҳсий ҳужжатлари солинган ишига тиркаб қўйилади.

Биз барча фуқарони паспорт билан таъминлашга масъулмиз. Энди қаранг, оғир жиноят қилганлар паспорт олса-ю Элмира Умарова айтаётган Тимшин Степан ва Ливенцов Роман паспортсиз юриши қонунга зид кўринишдир. Буларнинг фуқаролигини аниқлаб, паспортини қўлига тутқазиш тўғридан-тўғри бизнинг вазифамиздир. Шундай экан Элмира Ботировна ва шу каби паспорт олишда нотўғри йўлни танлаб, қийинчиликларга дуч келаётган юртдошларимизни яна бир бор ўртамчиларга ёки юристларга эмас балким паспорт бўлимига мурожаат қилишга чақираман”.  -деб жавоб берди Ўш шаҳар паспорт, виза ва рўйҳатга олиш бўлими бошлиғи Ринат Канатбекович Алиев.

Мақола БМТТД ва Финландия ташқи ишлар вазирлиги ҳамкорлигидаги «Қирғизистон Республикасида суд адолатидан фойдаланишни кенгайтириш” ва “Барқарор тинчликни таъминлаш мақсадида ҳуқуқ ҳамда адолат устуворлигини такомиллаштириш” лойиҳалари кўмагида тайёрланди.

“Биз”, 21.12.2015